Sterylizacja kotów to jeden z podstawowych zabiegów wykonywanych w każdym gabinecie weterynaryjnym. Jest to jedna z form zapobiegania bezdomności i profilaktyki wielu chorób, takich jak ropomacicze czy nowotwory. Co powinniśmy wiedzieć na temat tego zabiegu u kotów? Jakie są plusy i minusy sterylizacji? Jak wygląda opieka nad kotką po zabiegu? Oto najważniejsze informacje na temat sterylizacji i kastracji kotek.
Kastracja i sterylizacja kotki - na czym polega?
Choć potocznie często mówimy o sterylizacji kotek i kastracji kocurów, w terminologii medycznej sterylizacja i kastracja to dwa różne zabiegi, które można wykonać zarówno na osobnikach płci męskiej, jak i żeńskiej. U kotek sterylizacja polega na przecięciu lub podwiązaniu jajowodów, a kastracja - na całkowitym usunięciu jajników lub jajników wraz z macicą. Z kolei u kocurów kastracja to wycięcie jąder, a sterylizacja - przecięcie nasieniowodów.
Przyjęło się jednak, że mówiąc o sterylizacji kotki najczęściej mamy na myśli zabieg owariohisterektomii (w skrócie OVH) polegający na usunięciu jajników razem z macicą. Takiego sformułowania używają również sami lekarze weterynarii, choć z medycznego punktu widzenia jest to terminologia nieprawidłowa. Nieco rzadziej w Polsce wykonuje się zabieg owariektomii (OVE), polegający na usunięciu samych jajników, najczęściej metodą laparoskopową. Prawdziwy zabieg sterylizacji (czyli salpingotomia) jest sporą rzadkością w praktyce weterynaryjnej, dlatego też w tym artykule skupimy się na zabiegach owariohisterektomii i owariektomii.
Zabieg wykonuje się w narkozie ogólnej. Pole zabiegowe na brzuchu lub boku kotki musi zostać dokładnie ogolone. Wielkość nacięcia zależy od wybranej metody operacyjnej, jednak najbardziej doświadczeni chirurdzy są w stanie wykonać sterylizację kotki, robiąc nacięcie nie większe niż 1 centymetr. Zabieg jest stosunkowo prosty i zwykle trwa nie więcej niż kilkadziesiąt minut.
Dlaczego sterylizacja kotek jest konieczna? Plusy i minusy sterylizacji
Sterylizacja kota traktowana jest często jako zabieg profilaktyczny. Są one sterylizowane głównie po to, by zapobiec niechcianej ciąży u kota, ale trwała niepłodność nie jest jedynym argumentem za tym zabiegiem. Ze względu na specyficzne warunki fizjologiczne, wiele kotek domowych po osiągnięciu dojrzałości płciowej ma tendencję do wpadania w tzw. ruję permanentną. Ich organizm znajduje się w stanie stałego pobudzenia, co sprawia zwierzętom spory dyskomfort. Po zabiegu sterylizacji problem rujek i wahań hormonalnych całkowicie znika.
Oprócz tego, owariohisterektomia całkowicie eliminuje ryzyko schorzeń układu rozrodczego, takich jak ropomacicze, wielotorbielowatość macicy, cysty jajników czy nowotwory. Zmniejsza się również ryzyko nowotworów złośliwych listwy mlecznej. Dochodzi do całkowitego zatrzymania cyklu rujowego, co oznacza eliminację zachowań takich jak nocne miauczenie czy znaczenie terenu.
W przypadku kotek zalety zabiegu sterylizacji znacznie przewyższają jego wady. Do tych można zaliczyć zwiększoną tendencję do odkładania się tkanki tłuszczowej oraz nieznacznie zwiększone ryzyko do schorzeń dróg moczowych.
Sterylizacja kotek - kiedy najlepiej wykonać zabieg?
Do niedawna mówiono, że kotkę można wysterylizować dopiero po ukończeniu przez nią pół roku życia. Dziś, zgodnie z najnowszą wiedzą medyczną zalecenia się zmieniły. Od kiedy można sterylizować kota?
Aktualne zalecenia lekarzy weterynarii, potwierdzone badaniami naukowymi, mówią, że najlepszy czas na kastrację kota (zarówno kotki, jak i kocura) to okres 3-5,5 miesiąca życia. Jest to tzw. zabieg wczesnej kastracji, której nie należy mylić z kastracją pediatryczną, wykonywaną u kotów poniżej trzeciego miesiąca życia.
Dlaczego taki termin jest najlepszy? Kot powyżej 3 miesiąca życia posiada już odpowiedni pakiet szczepień i odrobaczeń, a przebieg zabiegu u kota w tym wieku wiąże się z szybszą rekonwalescencją i mniejszym ryzykiem komplikacji. Narządy u kotów poniżej 5,5 miesiąca życia są mniejsze i słabiej ukrwione, dzięki czemu można je usunąć za pomocą mniejszego nacięcia, zmniejszając ryzyko krwotoków.
Koty w tym wieku łatwiej wybudzają się z narkozy i błyskawicznie dochodzą do siebie. Nie bez znaczenia są również kwestie behawioralne - przy wczesnej kastracji można ograniczyć ryzyko znaczenia moczem, agresji oraz ucieczek. Dowiedziono również, że im wcześniejsza sterylizacja, tym mniejsza szansa na nowotwór listwy mlecznej - ryzyko u kotek rośnie wraz z każdą kolejną rują.
Sterylizacja u kotek - jak przygotować zwierzę do zabiegu?
Wszelkie zalecenia odnośnie przygotowania kotki do zabiegu sterylizacji z pewnością zostaną podane przez lekarza weterynarii. Minimum kilka dni przed zabiegiem należy wykonać badania krwi, by wykluczyć przeciwwskazania do zabiegu i dobrać najlepszy rodzaj znieczulenia. Zaleca się również wykonanie echa serca. W dniu zabiegu kotka powinna być na czczo od 6 do nawet 12 godzin, w zależności od zaleceń konkretnego lekarza prowadzącego.
Koszt sterylizacji kota - od czego zależy?
Cena sterylizacji kotki waha się od około 200 do 500 złotych. Koszty zależą od placówki, wybranej metody zabiegu, rodzaju znieczulenia, stosowanych materiałów oraz ilości osób asystujących przy zabiegu.
Przy wyborze lekarza, który ma wykonać zabieg sterylizacji kotki, nie należy kierować się wyłącznie ceną. Często niższa cena wiąże się ze zwiększonym ryzykiem znieczulenia, oszczędnością na lekach przeciwbólowych i przeciwzapalnych, gorszą opieką około zabiegową, a także większym ryzykiem powikłań pozabiegowych. Im lepsze zaplecze oraz wyszkolenie personelu, tym większy koszt zabiegu.
Czy ubranko dla kota po sterylizacji jest konieczne?
Często zaraz po zabiegu zwierzak dostaje specjalne ubranko pooperacyjne, by chronić ranę zabiegową przed rozlizaniem i zabrudzeniem. U kotów niestety często wiąże się to z tzw. depresją kubraczkową, przez którą zwierzak odmawia aktywności i jedzenia. Na szczęście nie każda kotka po sterylizacji będzie potrzebować ubranka. Niektóre metody zabiegowe, m.in. z zastosowaniem szycia śródskórnego, pozwalają na wypuszczenie kotki do domu bez ubranka. O tym, czy ubranko dla kota po sterylizacji będzie potrzebne, decyduje lekarz przeprowadzający zabieg.
Kotka po zabiegu sterylizacji - jak wygląda rekonwalescencja?
Kotka po zabiegu powinna zostać wybudzona i odzyskać pełną świadomość, zanim zabierzemy ją do domu. Lekarz weterynarii powinien zadbać, by proces wybudzania z narkozy przebiegł prawidłowo, a kot nie wyziębił się ani nie miał żadnych komplikacji.
Pod żadnym pozorem nie powinniśmy zgadzać się na odbieranie nieprzytomnego kota po zabiegu!
Co zrobić, gdy już wrócimy do domu z kotką po sterylizacji? Przede wszystkim powinniśmy umieścić ją w spokojnym, cichym i ciepłym miejscu, w którym będzie czuła się bezpiecznie. Dobrze, jeśli legowisko znajdzie się na podłodze, ponieważ jakiś czas po zabiegu kotka może mieć problemy z poruszaniem się czy skakaniem.
Przy wczesnej kastracji kotki zwykle błyskawicznie dochodzą do siebie i chcą biegać i się bawić. Warto jednak przestrzegać zaleceń lekarza prowadzącego, zwłaszcza w kwestii jedzenia i picia, by uniknąć zakrztuszenia się oraz wymiotów. Mimo dobrego samopoczucia kotki warto obserwować ją uważnie przez minimum dobę po zabiegu, by w razie czego interweniować przy wystąpieniu niepokojących objawów.
Karmienie kota po zabiegu sterylizacji
Sterylizacja może zwiększać ryzyko wystąpienia nadwagi i otyłości u kotów, dlatego monitorowanie diety i sylwetki kotki po zabiegu jest bardzo istotne. Bezpośrednio po powrocie do domu powinniśmy odczekać około sześciu godzin przed podaniem kotu jedzenia i picia. Jako pierwszy posiłek najlepiej podać kotu mokrą karmę lub gotowane mięso.
Zoodietetycy są zgodni w kwestii tego, że nie ma konieczności stosowania specjalnych karm dla kotów po sterylizacji. Choć kotka może mieć spowolniony metabolizm, przez co będzie potrzebować jedzenia o niższej kaloryczności, nie ma potrzeby zmieniania składu posiłków, a jedynie wystarczy ograniczyć jego ilość. Dobra, wysokomięsna karma mokra pozwala łatwo kontrolować masę ciała zwierzęcia, jednocześnie zapewniając mu niezbędne składniki odżywcze.