Jako miłośnicy zwierząt doskonale wiemy, jak dobroczynny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie mogą mieć psy i koty. Warto jednak zdać sobie sprawę również z tego, że kontakt ze zwierzętami może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem niektórych chorób. Czym są zoonozy i jak możemy im zapobiegać?
Co to jest zoonoza?
Zoonoza, nazywana również antropozoonozą, to choroba odzwierzęca o etiologi wirusowej, bakteryjnej, pasożytniczej lub wektorowej, którą człowiek może zarazić się od zwierzęcia. Co istotne, rozwój oraz objawy choroby nie muszą być identyczne u ludzi jak u psów czy kotów.
Choroby odzwierzęce przenoszą się ze zwierząt na ludzi zarówno poprzez kontakt bezpośredni (na skutek ugryzienia, zadrapania, dotyku), jak i pośredni (drogą pokarmową, powietrzną, czy poprzez odchody i wydzieliny). Zoonozy mogą być przenoszone zarówno przez zwierzęta dzikie, gospodarskie, jak i towarzyszące. Szczególnie narażone są dzieci, osoby starsze i ludzie z osłabioną odpornością.
Popularne antropozoonozy
O wszelkich chorobach odzwierzęcych najlepiej mówić na konkretnych przykładach. Jedną z najpopularniejszych zoonoz jest wścieklizna. To choroba wirusowa, do której dochodzi w wyniku kontaktu płynów ustrojowych chorego zwierzęcia z krwią człowieka. Najczęściej dzieje się to na skutek pogryzienia przez chore zwierzę - psa, kota, lisa czy gryzonia. Jest to choroba śmiertelna, atakująca układ nerwowy i powodująca powolny paraliż mięśni układu oddechowego.
Inna popularna zoonoza to borelioza, wywołana przez kleszcze. Bakteria odzwierzęca z rodzaju borrelia wywołuje szereg różnych objawów - od zawrotów głowy, dolegliwości bólowych aż po objawy neurologiczne w postaci częściowego paraliżu. Jest trudna do wyleczenia i często wymaga długotrwałej terapii. Oprócz boreliozy należy pamiętać również o innych chorobach odkleszczowych, takich jak kleszczowe zapalenie mózgu, anaplazmoza czy erlichioza.
Choroby odzwierzęce to także choroby pasożytnicze - zarówno toksoplazmoza, jak i świerzbowiec, giardioza, tasiemczyca czy toksokaroza również są zoonozami. Zarażamy się nimi poprzez drogę pokarmową, najczęściej w wyniku nieprawidłowej higieny. Z tego powodu jest to częsta choroba odzwierzęca u dzieci, które mają tendencję do dotykania wszystkiego rączkami i wkładania dłoni do buzi.
Jakimi chorobami można zarazić się od kota?
Nie da się podać pełnej listy chorób odzwierzęcych, którymi możemy zarazić się od kota, ponieważ w praktyce jest ona niezwykle długa. Oprócz wścieklizny, giardiozy i toksokarozy, kot może zarazić nas również świerzbem, toksoplazmozą, chlamydiozą, bąblowicą czy grzybicą.
Bardzo powszechną i jednocześnie często ignorowaną chorobą odzwierzęcą od kota jest tzw. choroba kociego pazura. Jest to infekcja bakteryjna, wywołana przez gram-ujemne bakterie Bartonella. Do zakażenia dochodzi najczęściej na skutek zadrapania przez kota. W ten sposób szkodliwe drobnoustroje dostają się do krwiobiegu człowieka, powodując stan zapalny w miejscu urazu, a także powiększenie węzłów chłonnych, gorączkę, a w skrajnych wypadkach również powiększenie wątroby oraz śledziony. Wektorem tych bakterii są pchły, dlatego aby zapobiec zarażeniu należy stosować profilaktykę przeciwpchelną u kotów.
Jakimi chorobami można zarazić się od psa?
Podobnie jak w przypadku kotów, od psów możemy zarazić się wścieklizną, toksokarozą, giardiozą, świerzbowcem, grzybicą, tasiemczycą czy bąblowicą. Z roku na rok coraz bardziej niebezpieczna staje się również leptospiroza, która jest coraz częstszą przyczyną wizyt z psami u lekarza weterynarii. Jest to choroba odzwierzęca od psa, którą zarażamy się najczęściej przez kontakt z moczem chorego zwierzęcia. Główne objawy leptospirozy mogą przypominać grypę, jednak w ciężkim przebiegu choroba może doprowadzić nawet to niewydolności wielonarządowej.
Profilaktyka zoonozy - jak zapobiegać chorobom odzwierzęcym?
Choć czytając o chorobach odzwierzęcych, możemy czuć spory niepokój, w rzeczywistości nie musimy się martwić. Dbając o odpowiednią profilaktykę naszych czworonogów oraz stosując się do zasad higieny, ryzyko zarażenia się zoonozą od pupila jest raczej niewielkie.
O czym powinniśmy pamiętać? Przede wszystkim regularne szczepienia ochronne zwierząt domowych, profilaktyczne odrobaczanie i badanie kału na obecność pasożytów, a także całoroczne stosowanie środków przeciwko pchłom i kleszczom, taki jak obroża Foresto czy tabletka na pchły i kleszcze AdTab, które skutecznie pozwalają ograniczyć ryzyko przeniesienia zoonozy do minimum.
Oprócz tego warto zadbać o czystość w otoczeniu zwierzęcia, częste mycie rąk po kontakcie ze zwierzakiem i ograniczeniu kontaktów ze zwierzętami dzikimi lub bezdomnymi. Większość chorób odzwierzęcych to tzw. choroby brudnych rąk, dlatego prawidłowa higiena jest istotnym elementem profilaktyki. Należy o nią zadbać zwłaszcza w przypadku dzieci, osób starszych i schorowanych, z upośledzoną odpornością.
Po ukąszeniu przez kleszcza, zadrapaniu przez obcego kota czy ugryzieniu przez zwierzę, które nie było zaszczepione na wściekliznę, warto udać się do lekarza, by jak najszybciej podjąć odpowiednie kroki, ograniczając ryzyko zakażenia zoonozą.