W większości przypadków, aby doszło do zachorowania na chorobę odkleszczową, kleszcz musi żerować na psie przez dłuższą chwilę. Wyjątkiem jest kleszczowe zapalenie mózgu - choroba wirusowa, której objawy mogą przypominać rozwój wścieklizny. Niestety, ze względu na ciężki przebieg, dla wielu psów zachorowanie kończy się śmiercią. Jakie są objawy zapalenia kleszczowego u psa? Jak wygląda leczenie i w jaki sposób możemy chronić naszego czworonoga przed zachorowaniem?
Czym jest odkleszczowe zapalenie mózgu u psa?
Odkleszczowe zapalenie opon mózgowych u psa (znane również w skrócie jako KZM - kleszczowe zapalenie mózgu lub TBE Tick borne encephalitis) to jedyna odkleszczowa choroba wirusowa spotykana na kontynencie europejskim.
Wirus stanowi zagrożenie zarówno dla zwierząt, jak i dla ludzi. Atakuje organizm od razu po rozpoczęciu żerowania przez kleszcza, dlatego jest uważany za szczególnie niebezpieczny. Wystarczy, że kleszcz się wbije i wpuści odrobinę śliny do ciała ofiary. Gdy dojdzie do zakażenia, wirus przedostaje się do mózgu, atakując komórki nerwowe i otaczające je struktury.
KZM w Europie przenoszone jest przez kleszcze pospolite (Ixodes ricinus), a jego rezerwuarem są dzikie kręgowce: gryzonie, nietoperze czy zajęczaki. U ludzi śmiertelność europejskiego podtypu wirusa kleszczowego zapalenia mózgu jest stosunkowo niska, jednak u większości psów choroba prowadzi do zgonu.
Kleszczowe zapalenie mózgu u psa - objawy
Okres inkubacji wirusa kleszczowego zapalenia mózgu u psa wynosi od około 7 do 14 dni. Objawy zakażenia mogą być jednak bardzo różne, w zależności od zaatakowanego obszaru mózgu. Charakterystycznym pierwszym objawem jest gorączka oraz różnego rodzaju zmiany zachowania. Pies może stać się apatyczny, rezygnować z aktywności i być niechętny do pobierania pokarmu. Mogą pojawić się wymioty, niestrawność, a także zachowania agresywne czy zaburzenia koordynacji.
Dalej objawy zaczynają postępować błyskawicznie: pojawiają się zaburzenia kontroli nerwowo-mięśniowej, wzmożone odruchy czy nawet porażenie czterokończynowe. Pies staje się niezborny i może mieć poważne problemy z poruszaniem się, utratą czucia oraz przeczulicą. Powoli zanikają odruchy neurologiczne, może pojawić się oczopląs oraz nierównomierne rozszerzenie źrenic. Objawy choroby mogą przypominać wściekliznę, chorobę Aujesky’ego czy nerwową postać erlichiozy monocytarnej. Postępują bardzo szybko, siejąc spustoszenie w układzie nerwowym zwierzęcia i prowadząc do poważnej niewydolności całego organizmu.
Wiele psów nie jest w stanie zwalczyć wirusa, dlatego kleszczowe zapalenie mózgu u psów często kończy się zgonem zwierzęcia. Aby pokonać chorobę, bardzo ważne jest szybkie rozpoznanie i błyskawiczne włączenie leczenia. Nawet kilka godzin zwłoki może zadecydować o życiu czworonoga. Warto pamiętać, że u psów-wyzdrowieńców mogą wystąpić poważne deficyty neurologiczne wymagające intensywnej rehabilitacji. Choć powrót do stuprocentowej sprawności sprzed choroby nie jest możliwy, odpowiednio leczone i rehabilitowane psy mogą prowadzić spokojne, normalne życie.
Kleszczowe zapalenie mózgu u psa - diagnostyka
Niestety, rozpoznanie odkleszczowego zapalenia mózgu u psa nie jest łatwe, a wydłużająca się diagnostyka zmniejsza szanse psa na pokonanie choroby. W badaniach krwi rzadko obserwuje się jakiekolwiek odstępstwa, dlatego do postawienia rozpoznania konieczny jest bardzo wnikliwy wywiad oraz konsultacja neurologiczna. W okresie wiremii możliwe jest wykrycie wirusa w krwi metodą PCR, jednak często testy nie wykazują wyniku pozytywnego. Często u psów z KZM zaleca się również wykonanie rezonansu oraz pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego, co pozwoli na szybsze wdrożenie leczenia.
Kleszczowe zapalenie u psa - leczenie i rokowania
W przypadku zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu u psa rokowania są bardzo ostrożne. Ze względu na błyskawicznie rozwijające się objawy, kluczowe dla stanu pacjenta jest jak najszybsze postawienie rozpoznania i wdrożenie leczenia. Wiele zależy również od ogólnej kondycji zwierzęcia przed chorobą - im lepszy stan fizyczny organizmu, tym większa szansa na wyzdrowienie.
Leczenie KZM nie należy do najłatwiejszych. Brakuje leków przyczynowych na tę chorobę, dlatego terapia opiera się na leczeniu objawowym, łagodzeniu cierpienia zwierzęcia oraz zabezpieczaniu przed uszkodzeniem w wyniku objawów neurologicznych. Bardzo ważne jest odpowiednie nastawienie psychiczne - silne emocje mogą nasilać objawy choroby, dlatego istotne jest, by zwierzę miało zapewniony spokój i nie było narażone na pobudzenie. Często stosuje się również antybiotykoterapię, by zapobiec wtórnym zakażeniom bakteryjnym.
Jeśli zwierzęciu uda się wyzdrowieć, powrót do sprawności może zająć nawet rok. W tym czasie konieczna jest odpowiednia fizjoterapia oraz dieta, aby ograniczyć zaburzenia neurologiczne i przywrócić prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Wczesne wdrożenie ćwiczeń oraz regularna rehabilitacja mogą znacząco przywrócić sprawność pupila i pozwolić mu na normalne życie.
Czy kleszczowemu zapaleniu mózgu u psa da się zapobiec?
Ze względu na błyskawiczny transfer choroby nie zawsze da się w pełni zapobiec zachorowaniu na KZM. Aby zminimalizować ryzyko, należy zabezpieczać psy przed kleszczami poprzez stosowanie preparatów przeciw ektopasożytom, które nie tylko zabijają te pajęczaki, ale również działają odstraszająco. Oprócz tego po każdym spacerze warto dokładnie przejrzeć sierść czworonoga i w razie potrzeby usunąć kleszcze wędrujące po skórze. Pomoże to znacząco ograniczyć ryzyko zachorowania.
Więcej na temat profilaktyki chorób odkleszczowych u psów przeczytasz w artykule: Cztery sposoby na ochronę psa przed kleszczami.
